www.life-hilfe.fora.pl

Eliza

Ponieważ piszę maturę z biologii możecie korzystać z moich pięknych notatek... a na olimpiadę też się wybieram Wesoly

i na konkurs o ochronie Wesoly

MATURA Z BIOLOGI – powtórzenie

genetyka – to nauka o dziedziczeniu. (informacji genetycznej i jej ekspresji, zmienności dziedzicznej organizmów, mutacji, zmianami czystości genów w populacji itp.)
cytologia – dział zajmujący się budową i funkcjonowaniem komórki. (nauka o komórce)
biochemia – nauka, która zajmuje się badaniem budowy chemicznej żywych organizmów i zachodzących w nich procesów chemicznych.

-Istotą genetyki jest badanie dziedziczności i zmienności organizmów.
-Nośnikiem informacji genetycznej jest kwas deoksyrybonukleinowy.
-we wszystkich komórkach są substancje takie jak: białka, tłuszcze, węglowodany oraz kwasy nukleinowe.
-tylko zniszczenie kwasu deoksyrybonukleinowego, czyli DNA powoduje, że nie może być przekazana informacja genetyczna.

Budowa DNA

a) DNA jest zbudowane z nukleotydów.

-każdy nukleotyd zbudowany jest z odpowiedniej zasady azotowej: (A) adenina, (T) tymina, (G) guanina i (C) cytozyna.
- pięciowęglowego cukru deoksyrybozy
-reszty kwasu fosforowego

b) DNA jest złożone z dwóch nici leżących naprzeciwko siebie. Nici powiązane są wiązaniami wodorowymi.

Wiązania wodorowe powstają pomiędzy parami zasad azotowych. Adenina zawsze łączy się z tyminą, a cytozyna z guaniną. Jest to reguła komplementarności, czyli obie nici uzupełniają się.

c) DNA nosi nazwę podwójnej helisy.

REPLIKACJA SEMIKONSERWATYWNA

Replikacja – (kopiowanie), czyli dwie nici DNA rozchodzą się i do każdej dodawana jest jej odpowiednia druga połowa. Z jednej cząsteczki powstają takie same, jak wyjściowa. Proces ten nosi nazwę replikacji semikonserwatywnej.

a) Mechanizm replikacji:
-rozplątanie nici, co prowadzi dochodzi do rozerwania wiązań pomiędzy komplementarnymi zasadami,
-do zasad obu nici są dołączane kolejne odpowiednie nukleotydy,
-tworzą się wiązania pomiędzy zasadami. Nowo powstała nić jest komplementarna do starej. Następnie dochodzi do odtworzenia struktury przestrzennej dwuniciowej helisy.

b) -Replikacja następuje w interfazie (cykl komórki).
-Replikacja jest wstępnym podstawowym, warunkiem mitozy – podziału komórkowego. W wyniku podziału powstają dwie nowe komórki.

Ogólna budowa DNA jest taka sama w całym świecie ożywionym. Zawsze występują cztery nukleotydy i niemal zawsze cząsteczki DNA są dwuniciowe (wyjątek!!! Niektóre wirusy mają jedną nić DNA). Odmienne w organizmach są: liczba i wielkość cząsteczek DNA, miejsce występowania w komórce oraz kolejność (sekwencja) nukleotydów DNA.

Świat organizmów dzielimy organizmy:
-prokariotyczne (bakterie)
-eukariotyczne (mające jedno jądro komórkowe)

DNA znajduje się w jądrze komórkowym, a także w niektórych organellach komórkowych – mitochondriach oraz w chloroplastach (rośliny, protisty). Ilość DNA w organellach jest niewielka, jednak jest ono potrzebne do prawidłowego funkcjonowania. W jądrze komórkowym znajduje się od kilku do kilkudziesięciu cząsteczek DNA, które tworzą chromatynę. (Liczba cząsteczek jest cechą gatunkową)

GEN

gen – to odcinek DNA, odpowiedzialny za powstanie jednego produktu (białko, ale nie zawsze).
Odcinek DNA zawierający informację o kolejności aminokwasów w cząsteczce białka.
fenotyp – ogólne cechy organizmu, będące wynikiem współdziałania genów i środowiska.
genotyp – zestaw genów danego organizmu
allel – wariant genu. Odmiana genu wywołująca różną postać cechy
allel dominujący – odmiana genu ujawniająca się w fenotypie niezależnie od rodzaju drugiego allelu.
allel recesywny – odmiana genu ujawniająca się w fenotypie tylko wtedy, gdy drugi allel jest również recesywny, obecność allelu dominującego maskuje istnienie recesywnego.
AA – homozygota dominująca
aa – homozygota recesywna
Aa - heterozygota
gamety – a (allel recesywny) lub A (allel dominujący).
dominacja niezupełna – jedna kopia allenu nie wystarcza, by np. wyprodukować barwnik (Aa)

-w genach są zapisane cechy organizmu
-Gen to odcinek DNA, który koduje jedno białko
-na ogół jeden gen jest odcinkiem DNA
-bardzo rzadko w jednym odcinku może znajdować się kilka zachodzących na siebie genów

PIERWSZE PRAWO MENDLA ZWANE PRAWEM CZYSTOŚCI GAMET!

„W każdej gamecie jest obecna tylko jedna kopia (allel) danego genu”

DRUGIE PRAWO MENDLA ZWANE PRAWEM NIEZALEŻNEJ SEGREGACJI ALLELI!

„Każdy organizm produkuje gamety w ten sposób, że allele z jednej pary genów wchodzą do gamet, niezależnie od alleli innych par genów.”

BADANIA MORGANA

-geny są obiektami umieszczonymi w chromosomach
-geny sprzężone z płcią na przykładzie muszek owocowych

MAPOWANIE GENÓW

Mapowanie polega na badaniu, w jakich chromosomach poszczególne geny umieszczone są obok siebie i w jakiej odległości.

zjawisko crossing-over – zachodzi na początku mejozy i prowadzi do wymiany (rekombinacji) odpowiadających sobie odcinków chromosomów homologicznych. Po mejozie w komórce można znaleźć: chromosom zrekombinowany (z genami Ab albo aB) albo niezrekombinowany (z genami AB albo ab).Częstość crossing-over zależy wprost proporcjonalnie od odległości między genami. Jeżeli geny leżą blisko siebie, to powstanie ok. 50% gamet z układem rodzicielskim (Ab, ab) alleli i 50% gamet po rekombinacji (Ab, aB). Krzyżówki będą zgodne z prawem Mendla i trudne do interpretacji. Jeżeli jednak geny A i B będą leżały blisko siebie na jednym chromosomie, wynik będzie inny.

Odległość między genami ustala się, określając stosunek gamet po crossing-over do wszystkich powstałych gamet. Rozkład genów na chromosomach dla różnych organizmów sporządzono układając tzw. mapę chromosomową.